.संकष्टी चतुर्थी 2022: हिंदू पंचांगानुसार, प्रत्येक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथीला संकष्टी चतुर्थीचा उपवास केला जातो. यावेळी हे व्रत 21 जानेवारी 2022 रोजी शुक्रवारी येणार आहे. माघ संकष्टी चतुर्थी कृष्ण पक्षातील चतुर्थीस म्हटले आहे. या संकष्टी चतुर्थीला तीळ चतुर्थी, तिळकूट चतुर्थी, वक्रतुंड चतुर्थी असेही म्हणतात. संकष्टी चतुर्थीचे व्रत श्रीगणेशासाठी ठेवले जाते. या दिवशी गणेशाची पूजा केल्याने सर्व संकटे दूर होतात असे मानले जाते. जाणून घ्या पूजेची पद्धत, महत्त्व, कथा आणि सर्व आवश्यक माहिती.
संकष्टी चतुर्थी मुहूर्त आणि चंद्रोदयाची वेळ: संकष्टी चतुर्थी शुक्रवार, २१ जानेवारी रोजी सकाळी ८.५२ पर्यंत तृतीया तिथी आहे. त्यानंतरच चतुर्थी साजरी केली जात असली तरी त्याच दिवशी ९:४३ मिनिटांनी पूर्वा फाल्गुनी नक्षत्र अंमलात येईल. तर राहुकाल रात्री 10.30 ते 12 पर्यंत असेल. त्यामुळे सकाळी 9.43 ते रात्री 10.30 पर्यंत पूजेचा शुभ मुहूर्त असेल. त्याच वेळी, या दिवशी दिल्लीत चंद्रोदयाची वेळ रात्री 8.03 वाजता असेल, तर मुंबईत रात्री 8.27 वाजता चंद्रोदय पाहता येईल.
संकष्टी चतुर्थी व्रताचे महत्व – शुभ कार्यासाठी गणेशाचे स्मरण केले जाते. असे मानले जाते की ज्या लोकांच्या घरात शुभ कार्य होत नाही किंवा ज्यांच्या मुलांचे लग्न होत नाही. त्यांनी संकष्टी चतुर्थीचे व्रत करून गणेशाला प्रसन्न करावे. श्रीगणेश हा शुभाचा कारक मानला जातो. म्हणूनच असे म्हटले जाते की त्याचे व्रत केल्याने कुटुंबात शुभ वास राहतो.
संकष्टी चतुर्थी पूजा विधी : ज्या लोकांची भगवान गणेशावर श्रद्धा आहे ते या दिवशी उपवास करतात आणि त्यांना प्रसन्न करतात आणि इ’च्छित परिणामांची इ’च्छा करतात. या दिवशी पूजा करण्यापूर्वी सूर्योदयापूर्वी सकाळी लवकर उठले पाहिजे. व्रत पाळणाऱ्या लोकांनी या दिवशी लाल रंगाचे कपडे परिधान करावेत, हे खूप शुभ मानले जाते आणि असे केल्याने व्रत सफल होते असेही सांगितले जाते.
यानंतर गणपतीची पूजा करताना व्यक्तीने आपले तोंड पूर्व किंवा उत्तर दिशेकडे ठेवावे. गणपतीची मूर्ती फुलांनी सजवा. पूजेमध्ये तीळ, गूळ, लाडू, फुले आणि तांब्याच्या कलशात पाणी, उदबत्ती, चंदन, केळी किंवा नारळ प्रसाद म्हणून ठेवावे. गणपतीला रोली अर्पण करा, फुले व पाणी अर्पण करा आणि तिळाचे लाडू आणि मोदक अर्पण करा. गणपतीसमोर धूप-दीप लावून खालील मंत्राचा जप करा.
गजाननम् भूता गणदी सेवितम्, कपित्थ जम्बू फल चारु भक्षणम्।उमासुतम शोक विनाशकरकम, नमामि विघ्नेश्वर पद पंकजम्।
संध्याकाळी, चंद्र बाहेर येण्यापूर्वी, संकष्टी व्रत कथा पाठ करून गणपतीची पूजा करा. पूजा आटोपल्यानंतर प्रसादाचे वाटप करावे. रात्री चंद्र पाहून उपवास सोडला जातो आणि त्यामुळे संकष्टी चतुर्थीचे व्रत पूर्ण होते.