विठोबाची मूर्ती अतिशय आ’कर्षक आहे, विठ्ठलाची मूर्ती ही संपूर्णतः वालुकाश्म दगडाची आहे. विठ्ठल कंबरेवर हात ठेवून विटेवर उभे असतात, तर कधी त्यांची प्रिय पत्नी रखुमाईसह.
विठोबा, ज्यांना विठ्ठल, विठ्ठला आणि पांडुरंगा म्हणूनही ओळखले जाते, या एक हिंदू देवता आहेत. ज्यांची विषेशतः भारतातील महाराष्ट्र राज्यात पूजा केली जाते. त्यांना सामान्यतः भगवान विष्णू तसेच कृष्णाचे रूप मानले जाते.
पंढरपूरच्या विठोबाने डाव्या हातात शंख आणि उजव्या हातात चक्र किंवा कमळाचे फूल धारण केले आहे, ही सर्व आभूषण किंवा प्रतीक प्रभू विष्णुंशी सं’बंधित आहेत. काही प्रतिमांमध्ये विठोबा उजव्या हाताने आशिर्वाद मु’द्रा करताना दिसतात. विठोबा शिवलिंगाचे प्रतीक असलेला शंकूच्या आकाराचा मुकुट धारण करतात. तुळशी-माळ गळ्यात धारण केलेली, त्यात पौराणिक कौस्तुभ रत्न जडलेले आहेत आणि विष्णुंच्या प्रतिमेशी संबंधित मकर-कुंडल (माशाच्या आकाराचे कुंडल) आहेत.
भगवान विठ्ठल कानात माशाचा आकाराची कुंडल का घालतात?
असे म्हणतात की एक गरीब मच्छीमार परमेश्वराला भेटायला आला होता. जात-पात आणि पंथाने विभागलेला समाज त्यांना देवाच्या जवळही येऊ देत नव्हता. सर्व ब्राह्मण आणि पंडितांनी त्याला तेथून ओढून नेण्यास सुरुवात केली आणि त्याला हाकलून लावले की “तुला भान आहे का, तू या भागात कसा प्र’वेश करू शकतोस. तुला माहित नाही का की तुला येथे विशेषत: त्या माशांसह येण्याची गरज नाही?
गरीब म’च्छिमाराने उत्तर दिले “मी इथे देवाला भेटायला आलो आहे. मी एक गरीब माणूस आहे माझा व्यवसाय मासेमारी आहे. माझ्याकडे माझ्या भगवंताला भेट देण्यासाठी पैसेही नाहीत, माझ्याकडे हे दोन मासे आहेत जे मला भगवंताला भेट द्यायचे आहेत. कृपया मला माझ्या स्वामींना पाहू द्या” हे ऐकून भगवान विठ्ठल स्वतः बाहेर आले, त्यांनी मासे स्वीकारले आणि त्याला कानात घातले आणि त्याला सांगितले.
“जो माझ्याकडे माझ्या हृदयात प्रेम आणि भक्ती घेऊन येईल, मी त्याच्याकडून काहीही स्वीकारतो, शेवटी प्रेम आणि आपुलकी ही विश्वाची भाषा आहे. त्या गरीब मच्छिमाराकडे बघा, तो प्रेम, करुणा आणि भक्तीने माझ्याकडे आला. माझी जात, धर्म आणि पंथ काहीही असले तरी माझ्याकडे मदतीसाठी येणार्‍या प्रत्येकासाठी मी होतो, आहे आणि कायमच राहीन.
आपण हे समजून घेतले पाहिजे की प्रेम आणि फक्त प्रेमच तुमचे प’रिवर्तन करू शकते, तुम्हाला बरे करू शकते आणि तुम्हाला आध्यात्मिक उंचीवर नेऊ शकते. म्हणून भगवान विठ्ठलांनी आपल्या कानात एक मासा शोभेच्या रूपात धारण केलेला आपण पाहतो. “विठ्ठल ” हा श्रीहरीचा द्वापार युगातील दुसरा तर दशावतारातील नववा अवतार मानले आहे. पंढरपूर येथील विठ्ठलमंदिर तेराव्या शतकापासून उभे असल्याचे पुरावे सांगितले जातात.
विठ्ठलाची मूर्ती ही संपूर्णतः वालुकाश्म दगडाची आहे. भक्त पुंडलिकाने फेकलेल्या विटेवर विठ्ठल त्याची वाट पाहात उभा असल्याची आख्यायिका सांगितली आहे. याबाबत सुंदर कथादेखील सांगितली जाते. डोक्यावर उंच मुखवटा आहे त्यालाच शिवलिंग असे संबोधले जाते. विठ्ठलाच्या पायावर मुक्तकेशी दा’सीची बोटे उमटली आहेत. याबाबत असे सांगितले जाते की, मुक्तकेशीला आपल्या सौंदर्याचा गर्व होता.
परंतु विठ्ठलाचे पाय तिला एवढे नाजूक लागले की तिने विठ्ठलाच्या पायावर बोटे ठेवताच पायवाटे रक्त वाहू लागले. यावरून तिचा गर्व क्षणातच उतरला. तसेच विठ्ठलाच्या छातीवर भृगुरुषींनी ला’थ मारल्याचीही खूण आहे. विठ्ठलाच्या कानात मासा असण्याचीही कारणे सांगितली आहेत. हे मासे वि’कार विसरण्यासाठी सांगतात. मुळात मानवी श’रीराला नऊ छिद्रे असतात, पैकी कान हा असा अ’वयव आहे की तो आपण सहजासहजी बंद करू शकत नाही. हे केवळ समाधीमध्येच शक्य असते.
मासा हे आ’पत’त्वाचे प्रतीक म्हणून ओळखले जाते. (आ’पत’त्व म्हणजे नदी, तलाव, समुद्र, अ’श्रू, र’क्त पाचक रस) त्यामुळे जोपर्यंत आ’पत’त्वावर विजय मिळवत नाही तोपर्यंत वायुतत्वपर्यंत पोहोचू शकत नाही. हे साध्य केले तरच स’माधीत जाऊन ध्वनिवर नियंत्रण मिळवता येते. म्हणजेच आपले कान बंद करणे सोपे जाते. आणि याचेच प्रतीक म्हणून विठ्ठलाच्या आणि रुख्मिणीच्या कानातही मासा असल्याचे सांगितले जाते.
टिप – मित्रांनो कुठल्याही प्रकारची अंध श्रद्धा पसरविणे हा आमच्या पेज चा उद्देश नसून केवळ भारतीय समाज मान्य असलेल्या कथा उपाय व विधी या माध्यमातून आपल्या पर्यंत पोहचविले जातात. आमचे पेज कोणत्याही प्रकारच्या अंध श्रद्धेला खतपाणी घालत नाही. इथे शे’अर होणारे लेख हे फक्त माहिती साठीच आहेत त्यांचा वापर अंध श्रद्धा म्हणून कृपया करू नये.
तर मित्रांनो तुम्हाला काय अजून वाचायला आवडेल हे आम्हाला तुमच्या कमेंट मार्फत जरुर कळवा. कारण तुमची एक कमेंट आमचे प्रो’त्साहन वाढवत असते. तसेच, आमचे फेसबुक पेज नक्की लाईक करा जेणेकरून तुम्हाला आमच्या सर्व अपडेट्स वेळेवर मिळत राहतील आणि त्याच बरोबर आमचे फेसबुक पेज शे’अर हि नक्की करा धन्यवाद..!!