केविन कार्टरचा जन्म 1960 मध्ये जोहान्सबर्ग, दक्षिण आफ्रिकेत झाला. तो रोमन कॅथोलिक कुटुंबातून आला होता. त्याच्या आईचे नाव रोमा आणि वडिलांचे नाव जिमी होते. जोहान्सबर्ग येथील पार्कमोर येथे त्यांचे बालपण गेले. आम्ही तुम्हाला सांगतो की कार्टर आणि त्यांचे कुटुंब ब्रिटिश स्थलांतरित होते आणि त्यावेळी दक्षिण आफ्रिकेत मोठ्या प्रमाणात व’र्णभे’द होता. हेच कारण होते की तरुण वयातही या व’र्णद्वे षाच्या घटना बघून आणि या विचारसरणीने कार्टरला नेहमीच राग येत असे.

आपण याविरुद्ध का काही करू शकत नाही, असा प्रश्न तो अनेकदा वडिलांना विचारत असे. या प्रश्नांसह मोठे झालेले कार्टर दक्षिण आफ्रिकेच्या संरक्षण दलात सामील झाले. येथे त्यांना जाणवले की व’र्णभे’द किती प्रमाणात प्रचलित आहे व त्याचे वाईट परिणामही दिसून आले. प्रत्यक्षात असे घडले की, एकदा त्यांनी एका अश्वेत व्यक्तीला पाठिंबा दिला, यामुळे त्यांचे सहकारी सैनिक त्यांना ‘अश्वेत प्रेमी’ म्हणू लागले आणि त्यांना मा’रहाणही  केली.

कार्टरला कार-रेसिंगची खूप आवड होती, शाळेनंतर कार्टरने फार्मसीच्या अभ्यासात प्रवेश घेतला, परंतु त्याला ते फारसे आवडले नाही आणि त्याने ते मध्येच सोडून दिले. 1980 मध्ये, त्याने कोणालाही न सांगता घर सोडले आणि डिस्क-जॉकी (डीजे) म्हणून काम केले, त्याचे नाव केविनवरून ‘डेव्हिड’ असे बदलले.

कार्टरने एकदा वयाच्या 23 व्या वर्षी झोपेच्या गोळ्या, पेनकीलर आणि उंदीर मा’रण्याचे औषध घेऊन आ’त्महत्येचा प्रयत्न केला होता. नोकरी गेल्याने त्याने हे केले, पण सुदैवाने तो वाचला. यानंतर कार्टर यांना कॅमेरा सप्लाय शॉपमध्ये नोकरी मिळाली आणि येथून त्यांना पत्रकारितेकडे जाण्याची संधी मिळाली. या प्रवासात त्यांना पहिल्यांदा ‘जोहान्सबर्ग संडे एक्सप्रेस’ मध्ये साप्ताहिक स्पोर्ट्स फोटोग्राफर म्हणून काम करण्याची संधी मिळाली.

कार्टरची एक नवीन सुरुवात झाली होती. दरम्यान, 1984 मध्ये जोहान्सबर्गच्या अ’श्वेत वस्तीत दंगली चालू होत्या. यादरम्यान, कार्टर यांनी कोणतीही भीती न बाळगता तिथे जाऊन व’र्णभे’दाचा रानटीपणा आपल्या छायाचित्रांमध्ये टिपून जगासमोर ठेवला. जोहान्सबर्गमधील हिंसाचाराची छायाचित्रे काढणारी टीम म्हणूनही त्यांनी काम केले. त्याच्या संघाचे नाव होते ‘द बँग बँग क्लब’. 

जीव धो’क्यात घालून ते हे काम करायचे. यादरम्यान अनेकवेळा ते मृत्यु’पासून वाचले होते. त्यांना आता एक मार्ग सापडला होता, लहानपणापासून वर्णभेदाविरुद्ध जगणे आणि त्याविरुद्ध काहीही न करणे या समस्येवर त्यांनी उपाय शोधला होता. फोटोग्राफरसाठी सर्वात मोठा दिवस तो असतो जेव्हा त्याने काढलेल्या फोटोने समाजाला खरा आरसा दाखवावा आणि त्याच्या फोटोमुळे समोर आलेल्या समस्येकडे संबंधित अधिकाऱ्याने गांभीर्याने लक्ष द्यावे.

केविन कार्टर हा असाच एक फोटोग्रफर होता ज्याने फोटो पत्रकारितेतील सर्वात प्रतिष्ठेचा ‘पुलित्झर पुरस्कार’ जिंकला होता. पण, याच्या दोन महिन्यांनंतरच त्याने आत्महत्या केल्याने तो यापेक्षा जास्त चर्चेत आला. वयाच्या 33 व्या वर्षी, कार्टरने  कार्बन-मोनॉक्साईड विष प्राशन करून आपले जीवन संपवले.
अशा स्थितीत, त्याने मृत्यूला कवटाळण्यासारखे असे काय घडले असावे ? हे जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरते.

अर्ध-मे’लेली मुलगी आणि गिधाड यांच्या चित्राची कथा – एका मुलीचे वडील केविन कार्टर डेली मेलमध्ये काम करायचे. तेव्हाच त्यांना सुदानमध्ये सुरू असलेल्या भु’कमा’रीच्या बं’डखोर चळवळीची माहिती मिळाली. मग काय, आठवडाभराची रजा घेऊन काही पैसे जमवले आणि ते सूदानला निघून गेले. कार्टर फोटो काढत असताना, त्याला झुडूपातून काहीतरी हलताना दिसले. आणि जेव्हा तो तिथे पोहोचला तेव्हा तो स्तब्ध झाला, त्याला एक लहान मुलगी दिसली, जी अर्ध-मे’लेल्या स्थितीत होती, ती चालण्याइतकीही मजबूत नव्हती. ती रेंगत-रेंगत फीडर सेंटर गाठण्याचा प्रयत्न करत होती.

यापेक्षाही धक्कादायक बाब म्हणजे त्या मुलीच्या मागे बसलेले एक गिधाड त्या मुलीला आपले भ’क्ष्य बनवण्याच्या तयारीत होते. कार्टरने हे दृश्य कॅमेऱ्यात कैद केले. मात्र, नंतर त्यांनी गिधाडाला हुसकावून लावले. या चित्राबद्दल कार्टरने त्यांच्या एका मुलाखतीदरम्यान सांगितले होते की, हे छायाचित्र काढल्यानंतर तो बराच वेळ झाडाखाली बसून रडला होता.

एप्रिल 1994 मध्ये त्यांना या चित्रासाठी पुलित्झर पारितोषिक मिळाले. एवढा मोठा पुरस्कार मिळाल्यानंतर काही दिवस ते खूप आनंदी होते, कारण त्यांच्या कामाला यापेक्षा जास्त ओळख किंवा सन्मान मिळू शकला नसता. दुसरीकडे, या चित्रानंतर लोकांनी नैतिकतेचा मुद्दा उपस्थित केला, ज्यात त्यांनी सांगितले की कार्टरने त्या मुलाला वाचवण्यापेक्षा फोटो काढणे अधिक महत्त्वाचे मानले. कार्टर हे पाहून खूप नाराज झाले, तरीही त्यांनी फोटो काढल्यानंतर गिधाडाला तेथून हुसकावून लावले होते.

चित्राने पुलित्झर विजेता बनवले, पण… २६ मार्च १९९३ रोजी न्यूयॉर्क टाईम्सने आपल्या वृत्तपत्रात प्रथमच हे हृ’दयस्पर्शी चित्र प्रकाशित केले. हे चित्र छापल्यानंतर लगेचच ते ‘अफ्रिकन पीडा’चे प्रतीक बनले. नंतर ते जवळपास प्रत्येक वर्तमानपत्रात प्रसिद्ध झाले आणि या फोटोनेच सुदानच्या अशा द’यनीय स्थितीकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष वेधले. चित्राबाबत हजारो लोकांनी टाईम्सला पत्र लिहून विचारले की, मुलीचे काय झाले? मुलगी फीडर सेंटरपर्यंत पोहोचू शकली का?

यादरम्यान त्यांना ड्र’ग्ज’चे व्य’सनही जडले आणि त्यांच्या वैयक्तिक आयुष्यातही अनेक समस्या निर्माण झाल्या. 27 जुलै 1994 हा त्यांच्या आयुष्यातील शेवटचा दिवस ठरला, त्यांनी एका झाडाखाली, जेथे ते लहानपणी खेळत असत तेथे आपल्या कारमध्ये विष प्राशन करून आ’त्महत्या केली.

कार्टरने आपल्या शेवटच्या पत्रात लिहिलं होतं की, तो खूप अस्वस्थ आहे. मृ’तदेहांची चित्रे, उपासमार, ज’खमी मुले, वे’दना त्यांना त्रा’स देत असत. असं म्हणतात की पूढे आयुष्याच्या या दु:खाने त्यांना इतकं पछाडलं की त्यांच्या जीवनात कुठलचं सुख उरलं नाही! जग हे सत्य नाकारू शकत नाही, जेव्हा जगाला कोणतीही कल्पना नव्हती तेव्हा केविनने सुदानचे असे भ’यानक चि’त्र जगासमोर मांडले.

जरा विचार करा, जर त्यांनी फक्त हा फोटो काढून त्या मुलीला वाचवले असते तर, सुदानला संयुक्त राष्ट्राने एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर कधी मदत केली असती का? कदाचित नाही! तुमचे यावर काय मत आहे… आम्हाला खाली कमेंट बॉक्स मध्ये कळवा…

मित्रांनो, जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर आपलं फेसबुक पेज लाइक करा.. तसेच आपल्या मित्र आणि परिवारासोबत शे’अर करा. अशा नवनवीन माहितीसाठी आपल्या पेजशी कनेक्टेड रहा.. धन्यवाद.!!